Neppeilingen, fake profielen en valse chatgroepen duiken op rond Tweede Kamerverkiezingen.
Deskundigen verwachten dat binnenlandse en buitenlandse desinformatiecampagnes zullen proberen de integriteit van de verkiezingen te verstoren. Sociale media watchdog Kieskijker observeert online activiteiten die opbouwen naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart en ziet neppeilingen, fake politieke profielen en valse chatgroepen voorbij komen. Met een campagne brengt Kieskijker desinformatie en manipulatie rond de verkiezingen aan het licht.
Digitalisering: kansen en risico’s voor onze democratie
De verkiezingen worden dit jaar digitaler dan ooit tevoren. Niet alleen omdat we de afgelopen vier jaar nog vaker sociale media zijn gaan gebruiken, maar ook omdat we door de pandemie nog meer online zijn gaan leven. Deze samenloop van omstandigheden biedt voor onze democratie niet alleen kansen, maar ook risico’s. Sinds de uitbraak van de pandemie verspreiden desinformatie en complottheorieën zich sneller van de marges van het internet naar reguliere media en krijgen daarmee een groter bereik dan voorheen.
Deskundigen1 verwachten dat binnenlandse en buitenlandse desinformatiecampagnes zullen proberen de integriteit van de verkiezingen te verstoren. Dit past in een bredere trend van het ondermijnen van de Westerse democratische rechtsorde en democratische processen (zoals verkiezingen), instituties en maatschappijen, mede door middel van kwaadaardige, gecoördineerde manipulatie- en desinformatiecampagnes.
Desinformatie en manipulatie in Nederland – dit zijn de bevindingen
Sociale media watchdog Kieskijker observeert online activiteiten die opbouwen naar de verkiezingsperiode. Onderzoek door Kieskijker toont aan dat er sprake is van neppeilingen door een nep onderzoeksbureau, van fake politieke profielen die sociale media gebruiken om te polariseren, en van zelfs “valse vlag” chat groepen met vervalst campagnemateriaal en neonazi codetaal.
Kieskijker publiceert haar bevindingen niet pas na, maar tijdens de verkiezingsperiode, om zo het schadelijke effect van manipulatie, desinformatie en polarisatie in de kiem te smoren. Kieskijker werkt momenteel aan nieuwe onderzoeken en verwacht nog meer georganiseerde manipulatie en desinformatie aan te zullen treffen.
Over Kieskijker
Kieskijker is een innovatief project dat online manipulatie en desinformatie rond de Nederlandse verkiezingen van 2021 monitort en aan het licht brengt. Doel is niet alleen het effect van desinformatie en manipulatie op de verkiezingen te verminderen, maar ook het vergroten van mediawijsheid2 van Nederlanders en het verder aanscherpen van Kieskijkers proces zodat dit ook in andere verkiezingen kan worden ingezet.
Kieskijker gaat niet aangeven wat waar is of onwaar, maar laat zien hoe manipulatie via sociale media werkt. Het monitoren gebeurt op inhoudelijk neutrale, onpartijdige wijze – uitdrukkelijk zonder enige voorkeur voor links, midden of rechts.
Project Kieskijker wordt uitgevoerd door Stichting Defend Democracy en Trollrensics:
Defend Democracy is onafhankelijk, onpartijdig en werkt transatlantisch. Haar missie is het verdedigen en versterken van democratie tegen binnenlandse, buitenlandse en technologische bedreigingen. Defend Democracy werkt op het snijvlak van vrijheid, veiligheid en technologie. Zij specialiseert zich onder meer in het samenbrengen van mensen en organisaties die geven om democratie en in het bestrijden van georganiseerde desinformatie en manipulatie.
Trollrensics richt zich op het blootleggen van online desinformatie-activiteiten. Het ontwikkelde een innovatief platform voor sociale media analyse dat een rijke en veilige datawetenschappelijke omgeving biedt en analisten ontlast van het ophalen, opslaan en visualiseren van data zodat ze zich kunnen richten op hun kerntaak. Terwijl andere tools specifieke oplossingen bieden voor specifieke problemen, biedt het platform van Trollrensics geïntegreerde oplossingen.
Project Kieskijker komt tot stand met steun van Stichting Democratie en Media en SIDN Fonds.
Kijk mee met Kieskijker via onze sociale media en onze blogs. Zie je zelf iets? Meld het ons!
1 Waaronder de gezamenlijke dreigingsanalyse van de Nederlandse veiligheidsdiensten: “De Nederlandse veiligheidsbelangen woren substantieel bedreigd en aangetast door onder meer China en Rusland.” Meest gebruikte middelen onder andere “beïnvloeding en inmenging, inclusief desinformatie.”
2 Zie onze publicaties ter vergroting van mediawijsheid: de posterserie ‘Denk voor je deelt‘ en onze ‘Spoedcursus omgaan met desinformatie, nepnieuws en propaganda op sociale media‘