Paginagroot adverteerde Facebook over de voorbereidingen die ze treft ‘voor de Nederlandse verkiezingen’. Zo zouden hun teams die aan veiligheid werken zijn verdrievoudigd naar 35.000 mensen. Een fact-check leert echter ‘dat — zelfs met een ruime schatting — het aantal actieve nepnieuwsbestrijders dat zich exclusief met de Nederlandse verkiezingen van 17 maart zal bezighouden op twee handen te tellen is.’
Een door ons onderzochte groep met banden met complotdenkers liet na om te vermelden dat hun Facebook ‘advertentie is gerelateerd aan maatschappelijke kwesties, verkiezingen of politiek.’ Ondanks dat de politieke advertentie letterlijk het woord ‘verkiezingen’ bevatte en ging om een groot evenement, werd deze pas na twee weken door Facebook verwijderd. Dit terwijl een eerdere advertentie door de groep om dezelfde reden ook al was verwijderd. De advertentie had een potentieel bereik van ‘meer dan 1 miljoen personen’ en werd door 80 tot 90 duizend mensen gezien.
Kieskijker ontdekte dat ook Facebooks ‘strenge regels voor [..] het ontmoedigen van kiezers om te gaan stemmen’ niet waterdicht zijn. Deze week doken we in een van de vreemdste Facebook groepen die we ooit zagen. Kijk je mee?
Begin maart krijgt Kieskijker een melding1 binnen over een Facebook bericht. De melder verzucht: “Ik snap er geen jota van, ben waarschijnlijk niet Wappie genoeg.” Ons team neemt een kijkje en ziet al gauw dat het bericht niet op zichzelf staat. Het is afkomstig van een Facebook groep die de meest wonderlijke dingen schrijft. Ondanks het bijna onbegrijpelijke esoterisch-juridische taalgebruik groeit de groep als kool: alleen al in de afgelopen week kreeg de groep meer dan 1000 nieuwe leden.
Een deel van de aantrekkingskracht van de groep kan zitten in een soort piramidespel. Volgens de groepsbeheerders zou iedereen geboren zijn met het recht op een enorme som geld, maar je moet deze wel claimen anders gaat het naar de elite. Alleen door hun instructies te volgen zou je je geld kunnen opeisen. Dat deze aanwijzingen echter onnavolgbaar zijn blijkt uit de groepsregels. ‘Gebruik een Latijns woordenboek’ en ‘vraag niet om jip en janneke taal’. Sommige groepsleden ‘studeren’ naar eigen zeggen al drie jaar op dit complot-piramidespel.
De groep bestaat pas sinds 8 september 2020 en heeft inmiddels ruim 4.300 leden.2 Voor een club met zulke esoterische boodschappen is dat fors. Mensen zitten te puzzelen op de cryptische instructies die ons sterk doen denken aan de Amerikaans complot sekte QAnon. Vage profetische taal die de mensen zelf laat “speuren” en nadenken. Nu kun je denken: nou en, laat die mensen lekker doen waar ze zin in hebben. Normaliter zouden wij het daar helemaal mee eens zijn.
Ware het niet dat de Facebook groep mensen actief en herhaaldelijk oproept om niet te gaan stemmen. Weliswaar verhuld in bijna onbegrijpelijke instructies, maar toch: mensen worden opgeroepen om massaal hun stempas niet te gebruiken en de antwoordbrief retour afzender te sturen. Een instructievideo van 27 februari op YouTube is inmiddels ruim 2000 keer bekeken.
Het ontmoedigen van kiezers om te gaan stemmen gaat in tegen Facebooks regels voor de verkiezingen. Dat deze groep toch door de mazen is geglipt is voor Kieskijker aanleiding om Facebook (en Youtube) te vragen om uitleg en waar nodig actie te ondernemen. Update: naar aanleiding van onze melding liet Facebook op woensdagavond 10 maart weten dat de groep is verwijderd wegens schenden van Facebooks richtlijnen.
1 Kijk mee met Kieskijker via onze sociale media en onze blogs. Zie je zelf iets? Meld het ons!
2 Een andere door Kieskijker onderzochte groep (hierboven al genoemd) wijst mensen ook op deze Facebook groep.