Boos over de nooit aflatende schaamteloze leugens van autoritaire leiders, georganiseerde desinformatie hordes en agents provocateurs? Zorg er dan voor dat je niet per ongeluk hun propaganda helpt verspreiden. Want dat is het: hun ‘brandslang van leugens‘ is een propagandatechniek die ons bombardeert met een groot aantal berichten die snel, herhaaldelijk en voortdurend over meerdere kanalen worden uitgezonden zonder rekening te houden met waarheid of consistentie.
Hun doel is om ons te verwarren en te overweldigen met zoveel onwaarheden en tegenstrijdige boodschappen dat we niet meer weten – of er zelfs maar om geven – wat waar of onwaar is, en om ons te ontmoedigen om te handelen. Het is aan ons om dat niet toe te laten. Of erger nog: om hun werk voor hen te doen. Help hen niet onze informatieruimte te vervuilen door hun leugens te herhalen – zelfs niet hun woorden. Ontzeg ze een publiek. Geef ze geen zuurstof. Gewoon 100% negeren. Zelfs – vooral! – als je verontwaardigd bent: leg je telefoon of tablet weg. Ga wandelen, neem een koffie, of knuffel je huisdieren.
Hoe te voorkomen dat je per ongeluk propaganda verspreidt:
NIET DOEN:
Ga niet in discussie met leugens / desinfo/propaganda. Ontzeg ze een publiek door ze geen tractie te geven. Dat betekent:
NIET retweeten van leugens / desinfo / propaganda 1
NIET citeren van tweets met leugens / desinfo / propaganda 1, 2
NIET ‘leuk vinden’ van leugens / desinfo / propaganda 1
NIET antwoorden op leugens / desinfo / propaganda – zelfs niet om ze te corrigeren 1,3
NIET linken naar leugens / desinfo / propaganda 1,4
NIET verplaatsen van leugens / desinfo / propaganda naar andere social media-platforms 5
NIET gebruiken van hun hashtags – tenzij je zeker weet dat je ze in aantal kunt overtreffen met je eigen bericht 1,6
NIET gebruiken van hun woorden, termen, kaders, concepten 6
NIET versterken van associaties tussen dingen die in werkelijkheid geen verband hebben 6
NIET herhalen van leugens / desinfo / propaganda – zelfs niet om ze tegen te gaan 6
NIET taggen of @noemen van het account als je, bijvoorbeeld als journalist, feiten moet controleren of melden 1
NIET volgen van accounts die leugens / desinfo / propaganda plaatsen of regelmatig verspreiden 1
WEL DOEN:
Overspoel de ruimte met jouw verhaal en met positieve waarheden (geen ontkenningen van onwaarheden) 7
Herhaal waarheden, en blijf ze herhalen, duizend keer…
Deel journalistiek kwaliteitswerk van onafhankelijke media
Ontvolg accounts die leugens / desinfo / propaganda plaatsen of regelmatig verspreiden
‘Negeer’ accounts die berichten of regelmatig leugens / desinfo / propaganda verspreiden 8
Blokkeer en rapporteer accounts die op je berichten reageren met opzettelijke leugens / desinfo / propaganda
Ontmasker leugens en roep ambtsbekleders ter verantwoording – maar op een verantwoorde manier: gebruik onze do’s en don’ts
Gebruik screenshots van berichten, artikelen, video’s – idealiter met een watermerk “fake” – maar alleen als je ze absoluut moet factchecken of er als journalist verslag over moet uitbrengen
Geef context als je absoluut moet factchecken of schrijven over leugens / desinfo /propaganda
Gebruik de “waarheidssandwich“ techniek (zie hieronder) als je absoluut feiten moet factchecken of rapporteren over leugens / desinfo /propaganda
Voor journalisten en redacteuren
Je kunt het gevoel hebben dat het jouw taak is om letterlijk weer te geven wat politici, ambtenaren, regeringsleiders, hun handlangers en hun “woordvoerders” zeggen, zelfs als het leugens / desinfo / propaganda zijn. Maar dat is het niet. Het is jouw taak om de waarheid te rapporteren.
“Als iemand zegt dat het regent en iemand anders zegt dat het droog is, is het niet jouw taak om ze allebei te citeren. Jouw taak is om uit het raam te kijken en uit te zoeken wat er waar is.”
Dus vermijd het herhalen van leugens. Vermijd vooral om ze in krantenkoppen, subtitels en tweets te zetten. Als journalist of redacteur ken je ‘positionering’ als een vorm van nadruk. Vermijd dus leugens als eerste of als laatste te noemen. Hier is hoe u uw lezers een smakelijk broodje waarheid kunt serveren. Lees hier over best practice voor verslaggeving over extremisme en manipulatie. En als toetje hebben we dit prachtige voorbeeld van hoe je kunt tweeten:
Doe mee met onze campagne: #STOPpropaganda
Ziek van de leugens die je ziet op sociale media? Doe dan mee met onze campagne. Nodig familie, vrienden en volgers die onbedoeld helpen propaganda te promoten uit om dit artikel te lezen. En als je een citaat-tweet van een schaamteloze leugen ziet, een antwoord op een tweet met gevaarlijke desinformatie, of een journalist of kop die een leugen “verslaat” door deze te herhalen – en zo propaganda te verspreiden! – overweeg om ze een privé-berichtje te sturen. Of tag hun auteur in een tweet met een link naar dit artikel. Hashtag: #STOPpropaganda. Bedankt voor het maken van een verschil!
1 Dit zal de algoritmen alleen maar helpen om de rangschikking en de zichtbaarheid van de leugens / desinformatie / propaganda te verbeteren, en zo hun publiek te laten groeien.
2 Zelfs een citaat-tweet die zegt “Dit is een leugen” of die context geeft of fact-checkt is nog steeds… een retweet. Het verspreidt de leugens en propaganda, het verhoogt hun ranking en zichtbaarheid, het laat hun publiek groeien.
3 We zijn ons ervan bewust dat het in de VS bijna een sport is geworden om tweets te “balanceren“. Maar nogmaals, dit zal alleen maar helpen om de algoritmische rangschikking en dus de zichtbaarheid en het publiek van de leugens / desinformatie / propaganda te stimuleren. Laat de leugenaars hun eigen filter bubbel vervuilen – niet de jouwe.
4 Het delen van links naar een misleidend verhaal – zelfs om het te weerleggen – helpt alleen maar om het te verspreiden, om het publiek te laten groeien en om het te stimuleren in de zoekalgoritmes.
5 Dit zal alleen maar de leugens / desinformatie / propaganda over de platforms verspreiden, hun publiek laten groeien en de vervuiling laten toenemen.
6 Dit beïnvloedt onze hersenen. Heb je ooit geprobeerd om niet aan een olifant te denken? Tenzij je wilt dat de leugens / desinformatie / propaganda door meer mensen worden geloofd en genormaliseerd in onze alledaagse taal en maatschappij, gebruik ze dan niet.
7 Hoe doe je dit? Zeg de waarheid en begin hiermee. Dus in plaats van te schrijven “Wetgever X beweert dat vaccins niet werken, maar dit is een gevaarlijke leugen.” Schrijf: “Goedgekeurde vaccins redden levens. Leugens zoals die van wetgever X kunnen dodelijk zijn.” En in plaats van te zeggen: “De president beweert dat de verkiezingen zijn gestolen.” Zeg: “Kiezers kozen in vrije en eerlijke verkiezingen. De leugens van de president ondermijnen onze democratie.”
8 Het niet volgen van een propaganda account is niet genoeg, want hun tweets blijven in je tijdlijn opduiken telkens als iemand ze retweet, citeert of antwoordt. Gun hun leugens niet jouw onnodige blikken. Ontzeg ze een publiek. Echt: je zult zich veel rustiger voelen als je die schaamteloze leugens en schandelijke propaganda in je tijdlijn niet meer ziet.
De do’s en don’ts in dit artikel (dat eerder werd gepubliceerd door stichting Defend Democracy) zijn gebaseerd op jarenlange praktijkervaring in digitale strategie, campagnes en communicatie, op onze expertise in desinformatie, digitale technologie, psychologie en wetenschaps- en technologiefilosofie, en last but not least op werk en commentaar van andere experts. Suggesties voor meer do’s en don’ts? Stuur een tweet aan @DefendDemocracy. Voor achtergrondinformatie: De kwetsbare cyborg. Argumenten voor humane digitale technologie, en hoe je desinformatie aanpakt.
Kijk mee met Kieskijker via onze sociale media en onze blogs. Zie je zelf iets? Meld het ons!